پوکی استخوان و راهکارهایی برای درمان پوکی استخوان

پوکی استخوان یا ” استئوپروز ” بیماری خاموش، نامیده می شود، که مربوط به بافت استخوانهاست و باعث نازک شدن و کاهش تراکم استخوان می شود. این بیماری صرف نظر از سن و جنس در همه ی مردم به وجود می آید. به مرور زمان باعث شکستگی استخوان ها می شود و هر سال در حال افزایش است.

اگر از پوکی استخوان جلوگیری نشود باعث درد، معلولیت و حتی مرگ در سنین پیری خواهد شد و سالانه 7/1 میلیون نفر در دنیا را گرفتار می کند. 20 درصد آنها برای ادامه زندگی به شدت وابسته به دیگران می‌شوند. با توجه با اینکه این بیماری در سنین میانسالی و پیری شیوع بیشتری می‌یابد، سازمـان جهانـی بهداشـت پوکی استخوان را به عنوان یکی از 5 بیماری کشنده دنیا اعلام کرده است.

علت پوکی استخوان
در موارد زیر خطر پوکی استخوان افزایش می یابد:

 جنسیت:47 درصد زنان و 44 درصد مردان بالای 50 سال در ایران  دچار كاهش تراکم استخوان هستند.

سن: با بالارفتن سن احتمال ابتلا به پوکی استخوان بالا می رود که در زنان بیشتر است. با افزایش سن درصد جذب کلسیم موادغذایی کاهش می یابد. هرچه پیشگیری در سنین پایین تر انجام شود، نتیجه بهتر خواهد بود.

سابقه خانوادگی: ژن ها از پدر و مادر به فرد منتقل می شود و اگر این بیماری در آن ها موجود باشد، احتمال ابتلای او به پوکی استخوان افزایش می یابد.

نژاد و رنگ پوست: زنان سفیدپوست بیشتر از زنان سیاه پوست در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستند. بنابراین زنان ایرانی، خود به خود ریسک ابتلا به پوکی استخوان دارند و باید پیشگیری های لازم را انجام دهند.

رژیم غذایی نامناسب: رژیم های غذایی با ویتامین ناکافی، رژیم های غذایی سنگین و شدید لاغری، رژیم غذایی با نمک یا گوشت زیاد و هزاران اشتباه تغذیه ای دیگر باعث ایجاد پوکی استخوان می شود. با تنظیم یک رژیم غذایی مناسب می توانید سلامت کامل در تمام سنین را داشته باشید.

عدم تحرك و ورزش ناکافی: احتمال بروز این بیماری در افراد کم تحرک بیشتر است. بافت های استخوانی در صورت فعالیت جسمی قطورتر و محکم تر می شوند و در صورت کم تحرکی تحلیل می روند و ضعیف تر می شوند.

کمبود وزن: افرادی که کمبود وزن دارند، موادمعدنی و ویتامین های مورد نیازشان را نیز به مقدار لازم دریافت نمی کنند. توصیه می شود وزن خود را متعادل نگه دارید چون همانطور که کمبود وزن به بدن آسیب می رساند، اضافه وزن هم مشکل ساز است.

سیگار: عامل بسیار خطرناک برای ایجاد بیماری پوکی استخوان است. مثلا دود سیگار مستقیما بر تولید استخوان تاثیر می گذارد و تولید آن را کاهش می دهد.

مصرف الکل: این مواد تعادل هورمونی را بهم می ریزد و باعث کاهش استخوان سازی شده و موادمغذی  هم به خوبی جذب بدن نمی شود.

یائسگی زود هنگام: در این دوران ترشح هورمونهای زنانه کاهش پیدا می کند و در نتیجه جذب کلسیم و ساخت استخوان نیز کم می شود.

سابقه شکستگی استخوان: شکستگی های زیاد در دوران جوانی، عامل ایجاد پوکی استخوان در آینده است. شکستگی ها باعث خانه نشینی فرد شده و عدم تحرک باعث کاهش استحکام استخوان می شود.

 بیماری تیروئید: پرکاری و کم کاری تیروئید هر دو اثر نامناسبی بر فعالیت استخوان ها دارند. برای درمان این بیماری ها داروهایی هورمونی تجویز می شود که باعث پوکی استخوان می شود.

مصرف کافئین: باعث عدم جذب آهن، کلسیم و موادمعدنی مهم دیگر برای بدن می شود. مصرف خوراكی هایی چون شكر و مواد خوراكی قنددار مانند نوشابه‌ها و شیرینی، میزان جذب كلسیم را كاهش و کاهش آن باعث پوکی استخوان می شود.

مصرف روزانه کورتن: جذب کلسیم را مهار می کند و منجر به تخریب استخوان ها می گردد.

علائم پوکی استخوان 

مهم ترین عارضه پوکی استخوان، شکستگی است. بیماری پوکی استخوان را یک بیماری پنهان و مرموز می نامند و تا قبل از شکستگی هیچ علائمی ندارد و مهم ترین عارضه آن پوکی و شکستگی استخوان است. البته عوارض دیگر آن عبارتند از:

 كاهش تدریجی قد
بی خوابی ناگهانی
گرفتگی شبانه پاها
درد مداوم كمر
بیماری های لثه و شل شدن دندان ها

ریز مغذی های ضروری درمان پوکی استخوان 
کلسیم
پوکی استخوان
كلسیم فراوان‌ترین ماده معدنی تشكیل دهنده بدن می‌باشد كه 99% آن در استخوان‌ها و دندان‌ها می‌باشد و  از پوکی استخوان جلوگیری می‌کند. در انتقال پیام‌های عصبی  و فعال‌سازی برخی آنزیم‌ها و ترشح هورمون ها نقش موثری دارد. اما كلسیم به تنهایی در تشكیل استخوان و حفظ استحكام استخوان‌ها مؤثر نمی‌باشد، در ادامه ریز مغذی های ضروری علاوه بر كلسیم ذكر شده است. 

1. ال- لیزین ( L- lysine)
ال- لیزین به افزایش جذب کلسیم از دستگاه گوارش، نگهداری کلسیم در استخوان ها و تشکیل کلاژن کمک می کند. همچنین دفع ادراری کلسیم را کاهش می دهد. از این رو عاملی جهت حفظ تراکم استخوانها و پیشگیری از پوکی استخوان محسوب می شود.

2. مس Copper
مس روند شكستگی استخوان‌ها را بهبود می‌دهد و در بافت های استخوانی نیز وجود دارد.

3. منگنز Manganese
این عنصر با تاثیر در متابولیسم بسیاری از مواد معدنی، موجب افزایش تراکم استخوانی می شود.

4. منیزیم Magnesium
منیزیم نیز  جذب کلسیم را  افزایش می دهد و  از پوسیدگی دندان نیز پیشگیری می کند. کمبود منیزیم سبب اختلال در ساختار و عملکرد استخوانها می گردد. به علاوه این ماده از افت قند خون، بروز التهاب‌های خاص و برخی علائم عصبی در دوران یائسگی پیشگیری‌ می‌کند.

5. روی zinc
کمبود روی سبب کاهش تراکم استخوانها می گردد.

6. ویتامین D
وجوداین ویتامین محلول در چربی حدود 70 تا 80 درصد در بهبود جذب کلسیم و متابولسیم کلسیم و فسفردر بدن تاثیر دارد. افراد جامعه ما از كمبود شدید یا خفیف ویتامین D رنج می‌برند. توصیه می‌شود تمام زنان پس از سن یائسگی، با نظر پزشك، مكمل كلسیم و ویتامین D مصرف كنند.

7. سویا
از مهمترین عوامل مؤثر در حفظ استحكام استخوان‌ها سویا می‌باشد. از جمله اثرات مثبت سویا كاهش كلسترول خون و به صورت بالقوه كاهش خطر بیماریهای قلبی، می‌باشد.

درمان پوکی استخوان

برای درمان این بیماری هیچ زمانی دیر نیست و شما می توانید از بروز شکستگی هایی که بر اثر پوکی استخوان اتفاق می افتد، جلوگیری نمایید.  نکته قابل توجه این است که نمی توانیم استخوان ها را به حالت اول برگردانیم ولی  می توانیم مانع از شکستگی آنها شویم. حتما به پزشک مراجعه کرده و داروهای ضد پوکی استخوان را مصرف نمایید. با وجود داروهای پیشرفته باز هم بهترین راه درمانی مصرف لبنیات به میزان کافی و بیشتر از قبل و نیز ورزش و تحرک کافی است.