جراحی لوزه سوم‌ یا آدنوئید چه زمانی انجام می شود و چه عوارضی دارد؟

دخترم از هنگام تولد خرناس می‌کشید. او مثل مادربزرگ کوچولویی بود که سراسر شب با تنفس خود مشکل داشت. همان طور که بزرگ‌تر شد، صدایش نیز بلندتر شد. ما با توصیه معلمش، او را برای آزمون شنوایی اش بردیم و متوجه شدیم که نه فقط گوش او پر از مواد است (فقط با 50% شنوایی)، بلکه لوزه ها (برآمدگی کوچکی در هر دو سوی انتهای گلو) و لوزه سوم یا آدنوئید (پنهان شده در گلو، بین بینی و دهان) او نیز باید برداشته شود. بنابراین، به اتاق عمل رفتیم و پس از برداشتن هر دوی آنها و جایگزینی لوله ای، با دختر کوچولوی جدید و سالم خود رو به رو بودیم. او سراسر شب بدون صدا می‌خوابید.

 جراحی لوزه سوم‌ یا آدنوئید چه زمانی انجام می شود و چه عوارضی دارد؟
لوزه ها و آدنوئید متورم علت اصلی اختلال خواب
طبق پژوهش‌ها، لوزه ها‌ و آدنوئید متورم، علت اصلی اختلال خواب در خردسالان است که شامل آپنه خواب (توقف غیرعادی در تنفس هنگام خواب) می‌شود. یافته‌ها نشان می‌دهد که جراحی لوزه ها و آدنوئید (روند برداشتن آنها) سبب بهبودی عملکرد روزانه، حساسیت زیاد به بوها، توازن بدن و رفتار می‌شود، که البته شامل بچه های مبتلا به اختلال بیش فعالی کمبود توجه نیز می‌شود. اما این موضوع به معنای آن نیست که بچه نوپای پرهیاهو نیز ضرورتاً به جراحی نیاز داشته باشد.

لوزه ها و لوزه سوم یا آدنوئید در بدن چه وظایفی دارند؟
به گفته دکتر ورماک، متخصص جراحی، آنها بافت های لنفاوی هستند (مثل غدد در گردن، زیر بغل یا در ناحیه اندام تناسلی) و بخشی از دایره بافتی در گلو و بینی به نام حلقه والدایر را شکل می‌بخشند. هر آنچه تنفس می‌کنید یا می‌بلعید باید از این حلقه عبور کند تا بدن بداند که چه وارد بدن شده است و ایمن سازی کند. اما حتی اگر لوزه ها و لوزه سوم برداشته شوند، هنوز هم به اندازه کافی بافت لنفاوی در حلقه والدایر وجود دارد تا با برداشتن آنها نیز به سیستم ایمنی کمک کند.

گاهی مهاجمان خارجی چنان قوی‌اند که برای مقابله با آنان به اندازه کافی توانمند نیستند و دچار عفونت می‌شوند. اکثر موارد مشکلات لوزه در اثر ویروس‌هاست که در این موارد نوشیدن مایعات و استراحت برای کمک به بهبود خردسال کافی خواهد بود. به گفته دکتر ورماک، اغلب عفونت های باکتریایی ثانویه که به آنتی بیوتیک ها نیاز دارد پس از آن رخ می‌دهند. باکتری های استرپتوکوکی گلو نیز باعث این عارضه می‌شوند. پزشکان ترجیح می‌دهند که نمونه‌برداری کنند تا علت عفونت شناسایی شود، اما برای نتیجه‌گیری، دو روز زمان لازم است. بنابراین، بسیاری از پزشکان آنتی بیوتیک هایی مانند پنی سیلین تجویز می‌کنند که در برابر اکثر باکتری‌ها بهبودی حاصل می‌کند.

اما عفونت‌ها همیشه باعث بافت های متورم نیستند. به گفته دکتر ورماک، هر ناراحتی، آلرژی، ریفلکس یا عفونت می‌تواند باعث تورم ‌شود. اگر این بافت مانعی برای مجرای هوا باشد، باید برداشته شود. هرچند برداشتن لوزه ها و لوزه سوم آلرژی را درمان نمی‌کند، اما مجرای هوا را بهبود می‌بخشد و نشانه‌ها را کاهش می‌دهد. نشانه های عفونت در این بافت ها وجود درد در گردن می باشد.

جراحی لوزه ها چه زمانی انجام می شود؟
پنجاه سال پیش، پزشکان فکر نمی‌کردند که حضور لوزه ها هدفمند است. بنابراین، خردسالی که به طور مداوم دچار ناراحتی می‌شد، لوزه هایش را برمی‌داشتند. اما اکنون نقش آنان در ساختن سیستم ایمنی بدن فرزندتان مهم شمرده می‌شود. افزون بر این، چون جراحی نیز با خطر همراه است، این روزها امکان دارد پزشک فقط اگر فرزندتان چهار تا هفت عفونت در سال، پنج عفونت سالانه طی دو سال گذشته و یا سه عفونت سالانه طی سه سال گذشته داشته باشد، جراحی را توصیه کند. هر پزشکی معیارهای شخصی خودش را دارد.

عوامل دیگری که برای این تصمیم در نظر می‌گیرند، مشکلات تنفسی هنگام خواب، تاخیر رشد، خیس کردن بستر و مشکلات رفتاری است.

جراحی یا برداشتن لوزه سوم یا آدنوئید چگونه انجام می شود؟
در خردسالان، بافت‌های لنفاوی بسیار حساسند و حتی شاید پس از سرماخوردگی ساده متورم شوند. لوزه سوم و لوزه ها چنان بزرگ می‌شوند و چون در فضای نسبتاً کوچکی جا گرفته‌اند، مزاحم محسوب می‌شوند. لوزه سوم نزدیک به بازشدگی گوش جای دارد و اگر به طور منظم عفونی شود، باعث عفونت گوش خواهد شد. اگر فرزندتان دچار عود دوباره عفونت گوش یا عارضه ای به نام گرفتگی گوش است، احتمال می‌رود پزشک قرار دادن لوله کوچکی در گوش را توصیه کند تا مسیر خروج مایعات را فراهم آورد و اگر لوزه سوم بزرگ شده باشد یا مانع آن ‌شود، در همان زمان آن را برمی‌دارد (بهبودی پس از این جراحی دو تا سه روز است). به گفته دکتر ورماک، کودکانی که به علت گرفتگی گوش لوله درون گوش آنها جاگذاری می‌شود، اغلب دچار لوزه سوم متورم نیز هستند. بافت لوزه سوم جایگاهی برای تجمع میکروب‌هاست و باعث عفونت می‌شوند. بر اساس مطالعات، اگر هنگام قرار دادن لوله، لوزه سوم برداشته شود، احتمال جاگذاری لوله دوم کمتر می‌شود.

اگر تشخیص داده شود که برداشتن لوزه ها نیز ضرورت دارد، در همان زمان این کار را انجام می‌دهند که دوره بهبودی یک هفته تا ده روز طول می‌کشد. لوزه‌ یا لوزه سوم متورم باعث می‌شوند که خردسالان از دهان تنفس کنند (زیرا مجرای بینی آنان بسته است!). اگر این اتفاق چندین ماه پیاپی رخ دهد، این مشکل به خشکی دهان می‌انجامد و خطر خرابی دندان‌ها را افزایش می‌دهد.

جراحی یا برداشتن لوزه سوم چه خطراتی برای کودک دارد؟
شاید از پزشک بخواهید که این مزاحم را خارج سازد، اما همیشه در نظر داشته باشید که هر جراحی‌ با خطری همراه است. دکتر ورماک می‌گوید: این جراحی با استفاده از ابزار جراحی استیل، با لیزر یا قطع (بریدن) سرد انجام می‌شود. تفاوت زیادی در این روش‌ها وجود ندارد، فقط با روش قطع سرد سه روز نخستین درد کمتری احساس می‌شود.

همه‌ی ارزیابی‌ها نمایانگر خطرات نسبتاً اندک در برابر فواید احتمالی است. ولی تا پیش از یکسالگی به دلیل وجود خطرات بیشتر، معمولاً جراحی توصیه نمی‌شود. اما وقتی کودک دو ساله باشد یا وزنش بیش از دوازده کیلوگرم شود، امکان جراحی وجود دارد.  

در گذشته حدود 90% از اعمال جراحی در خردسالان با عود دوباره عفونت انجام می‌شد، این آمار به 20% کاهش یافته است. امروزه 80% از جراحی های لوزه به دلیل اختلالات در خواب صورت می‌گیرد.